HAYATTA KALAN ALMAST MIKIRTİÇYAN’IN, MUŞ SANCAĞININ MUŞ KAZASI, KIRDAGOM KÖYÜ KATLİAMLARIYLA İLGİLİ TANIKLIĞI
1916, Ğızıl-Çakhçakh
Kırdagom köyü, Bitlis vilayeti, Muş kazası.
Almast Mıkırtiçyan, Ğızıl-Çakhçakh köyüne sığınmış.
Köyümüzü Vardavar yortusunun pazar öğlen vakti katlettiler. Köyün katliamından önce kocam Sedrak, oğlum Nerses ve kaynım Kerovb, köyümüzden birkaç erkekle birlikte kurtulmak için akın eden Ruslara doğru kaçtı, fakat yolların kapalı olmasından dolayı geri döndüler ve öldürüldüler. 12 yaşındaki kızım Bersabe’yi zaptiye götürdü. Köyü katlettiklerinde beni de, evimizde, 4 yerimden yaraladılar, bıçakla başımdan, karnımdan iki yerimden, sol bacağımdan bir yerimden. Başımdaki yaradan işte, gözlerim bozulmaya başladı. Otlardan ve çiçeklerden ilaç hazırladım ve iyileştim. Çocuklarımla birlikte 5 hafta dağlarda ve ovalarda dolandık durduk, ot ve önümüze çıkan her şeyi yedik…
Köye dönüp muhacir Khalil’in evinde saklandım, bütün bir kış. Büyük Perhiz’in yarısında Ruslar köyümüzü ele geçirdi. Ben, 7 yaşındaki oğlum Tigran ve 10 yaşındaki kızım Zımrukht Ruslara teslim olduk. Bizi Khasküğ’e getirdiler, oradan da Manazkert’e, Sariğamiş üzerinden Kafkasya’ya vardık. Bana bakan Türk, insan sevgisi olan ve ahlaklı bir insandı ve bana kendi öz ablası gibi bakıyordu. Türkler onu sonunda benim yüzümden öldürdüler. Benim orada olduğumu duyan askerler gelip beni götürüp öldürmek istiyorlardı, fakat o beni kurtarmak için her yolu deniyordu. Son keresinde köyün yöneticisine başvurdu ve “Yardım etmezseniz ve askerler evimdeki Ermeni kadınını götürürlerse, inanın ki, Ermeni kadın saklayıp onlarla ilişki kuruyorsunuz diye ben de sizi ele veririm”, dedi. Bu sayede son kez kurtuldum.
EMA, fon 227, liste 1, dosya 454, yaprak 27 arka yüzü, orijinal, el yazısı.